Sarajevo u zimskim danima zagađenije od Wuhana i Delhija: Koja su rješenja za problem koji se javlja svake godine?
Građani Bosne i Hercegovine svake godine se susreću s problemom zagađenja zraka koji eskalira u zimskim mjesecima. Iako vladajuća struktura svake godine u isto vrijeme obećava rješenja ovoga gorućeg problema koji donosi i zdravstvene poteškoće, zagađenost ne jenjava.
Zagađenje zraka je vodeći ekološki faktor rizika po zdravlje i procjenjuje se da je gotovo trećina stanovnika europskih gradova izložena zagađenosti zraka iznad granice koju dozvoljavaju propisi EU, navodi se u najnovijem izvještaju Europske agencije za zaštitu čovjekove okoline (EEA).
Problem je uzrokovan individualnim ložištima (domaćinstva) i motornim vozilima, a najzagađeniji gradovi u BiH su Zenica, Tuzla i Sarajevo, a nerijetko su pojedini bh. gradovi po zagađenju zraka ispred gradova koji broje na desetine miliona stanovnika i koji su među najnaseljenijim gradovima.
Tako je, prijestolnica BiH 17. januara imala indeks AQI od 287, značajno ispred pakistanskog Lahorea (224), indijskog Delhija (216), kineskog Wuhana (196) i indijske Kolkate (174).
Postoji mnoštvo aerozagađivača i bezbroj njihovih kombinacija, ali se ipak izdvajaju neki za koje se zna da nanose najveću štetu ljudskom zdravlju i životnoj sredini. Za najopasnije se smatraju ugljikovodici, prizemni ozon, ugljen monoksid, azotni dioksid, sumpor dioksid i lebdeće čestice (dim, čađ, prašina). Ugljikovodici (metan, etan, propan, butan i dr.) su sporedni proizvodi industrijskih procesa, a sa stanovišta aerozagađenja najvažniji su oni gasoviti i isparljivi.
Ugljen monoksid je jedan od najrasprostranjenijih atmosferskih zagađivača, a njegovi glavni izvori su motorna vozila, sagorijevanje čvrstih, tečnih i gasovitih goriva i industrijski procesi. Koncentracija ugljen monoksida, ugljen dioksida, azotnog i sumpornog dioksida i lebdećih čestica (PM), naročito je povećana tokom zime.
Koji su uzroci zagađenja zraka u Sarajevu i kako riješiti ovaj problem - tema je publikacije Prioritetne mjere za unapređenje kvaliteta zraka u Kantonu Sarajevo iz marta 2019. godine.
Autori publikacije, čiji je izdavač Fondacija Henrich Böll, su profesor na sarajevskom Mašinskom fakultetu Azrudin Husika i Vedad Suljić iz Regionalnog centra za informisanje i obrazovanje iz održivog razvoja za Jugoistočnu Europu.
Kao način za smanjenje zagađenja zraka u bosanskohercegovačkoj prijestolnici, identificirani su:
1. Regulisanje korištenja čvrstih goriva;
2. Podsticanje energetske efikasnosti u zgradarstvu;
3. Proširenje sistema daljinskog grijanja;
4. Strožiji emisioni standardi za vozila u užoj gradskoj jezgri;
5. Unapređenje menadžemanta parking mjesta u užoj gradskoj jezgri;
6. Upravljanje saobraćajem u realnom vremenu;
7. Unapređenje javnog prijevoza;
8. Popularizacija električnih vozila;
9. Unapređenje provođenja tehničkih pregleda za motorna vozila;
10. Izgradnja pješačkih koridora i biciklističkih staza;
11. Propisivanje zahtjeva za centralnom pripremom sanitarne vode u novim zgradama;
12. Izgradnja zelenih površina i sadnja drveća;
13. Unapređenje sistema informisanja i javna kampanje i
14. Revizija pragova informisanja i alarmiranja u slučajevima prekomjerne zagađenosti zraka.
Saradnici u izradi publikacije bili su studentica Mašinskog fakulteta Mašinskog fakulteta u Sarajevu Sulejmana Šolja i Albin Toljević iz Centra za ekonomski, tehnološki i okolinski razvoj (CETEOR).
Novinar: Ajdin Balićevac
Snimatelj i montaža: Kenan Ćemo