Katolička enciklopedija pominje čak trojicu svetitelja pod imenom Valentin, od kojih su dvojica živjela i mučenički umrla u drugoj polovini 3. vijeka nove ere, dok se o trećem ne zna gotovo ništa osim da je (možda?) stradao u Africi.

Nijednog od njih nije moguće dovesti u bilo kakvu vezu sa zaljubljenima.

Sveti Valentin

Godine 496. papa Gelasisu proglasio je 14. februar danom Svetog Valentina, svetitelja zaštitnika ljubavnika i vijerenih parova.

Tada je za potrebe crkvenog kulta stvorena legenda o svešteniku Valentinu koji je, mimo zabrane rimskog imperatora Klaudija II da se vojnici žene, tajno obavljao obred vjenčanja zaljubljenih soldata i njihovih dragana. historijski je nemoguće utvrditi njegovo postojanje.

Praznik Svetog Valentina ustanovljen je kao kult kojim je trebalo nadjačati religiozni paganski ritual Luperkalija – najveći praznik plodnosti u antičkom Rimu.

Najstarija sačuvana Valentinska karta (ljubavna poruka u stihovima ili književno iskazan ljubavni zanos) jeste ona koju je 1415. ispisao svojoj supruzi Šarl, vojvoda od Orlena, sjedeći zatočen u londonskom Taueru nakon čuvene bitke kod Aženkura.

Moda valentinskih čestitki dovela je do njihove serijske proizvodnje tokom 19. vijeka. Ester Haulend iz Vorčestera (Masačusets, SAD) dosjetila se sredinom 19. vijeka da za one manje pismene ili likovno nadarene osmisli nekoliko vrsta štampanih čestitki za Dan zaljubljenih i, naravno zgrnula bogatstvo. Njen primer su slijedili mudri cvjećari, proizvođači bombonjera, šampanjca i, naravno, juveliri.

Ima mnogo gradova u svijetu koji sebe proglašavaju centrom proslave Dana zaljubljenih.

Među njima jedino Kvebek u Kanadi ima zvaničnu dozvolu da na odlazećoj pošti udare jedinstveni pečat u obliku srca kao sertifikat da su samo oni Prestonica ljubavi.

Sveti Trifun

Sveti Trifun nikada nije imao nikakve veze sa zaljubljenima, ali zato nema ni najmanje sumnje u njegov historijski identitet, svetiteljsku djelatnost i lokacije njegovih moštiju.

Jedan njihov dio se još od 10. vijeka nalazi u Katedrali u Kotoru, koja je posvećena ovom svetitelju.

Guščar Trifun, iscjelitelj životinja, živio je sredinom 3. vijeka nove ere u selu Kampasadi u Frigiji, danas Lampsakon kod Helesponta u Turskoj. Ovaj zlatokosi mladić svojevrsni je preteča savremenoj veterini.

Pojedina žitija imaju romantični dodatak o tome kako je Trifun navodno iscijelio zlim dusima zaposjednutu Gordijanu, kćer rimskog imperatora Gordijana. Priča nije istorijski utemeljena.

Trifun je stradao za vrijeme cara Decijana, oko 250. godine. Poslije užasnih mučenja pogubljen je mačem u maloazijskom gradu Nikeji.

Sveti Trifun se isprva proslavljao 10. novembra po obredu Rimokatoličke crkve, da bi se zatim u obje crkve počeo proslavljati 14. februara, gdje je dobio atribute zaštitnika ratara i vinogradara.

Sveti Trifun je, kao zaštitnik vinogradarstva i vina u srednjem vijeku, bio neuporedivo značajniji svetitelj od mnogih drugih u njegovom rangu. Naime, u ovim vremenima vino, mnogo blaže nego ovo današnje, bilo je važnije piće od vode, koju su mnogi izbjegavali jer je često bila zagađena, osobito u gradskim središtima.

Opšte je vjerovanje da na dan Svetog Trifuna snegovi počinju da se tope i da sa buđenjem prirode počinju da se bude i strasti. Otuda običaj u pojedinim dijelovima Srbije da se 14. februara rade ljubavna vračanja i gatanja, piše Žena Blic. 


(A.R.)