Navaljni je bio čovjek kojeg se ruski predsjednik Vladimir Putin najviše plašio. Inače, Navaljni nije prvi Rus koji je umro nakon sukoba sa Kremljom i Vladimirom Putinom.

Uporna repoterka, odlučna da razotkrije korupciju, malverzacije i zloupotrebe iz centra moći u Moskvi na polju smrti u Čečeniji. Vatreni političar koji je skandirao na mirnim protestima protiv predsjednika Vladimira Putina, izbornih prevara i ruske agresije na Ukrajinu.

Još najmanje trojica bili su ljudi iz veoma različitih društvenih slojeva koji su imali jednu zajedničku stvar: sumnje u bombaške napade na stambenu zgradu 1999. godine koji su doveli do novog rata u Čečeniji i pomogli da malo poznati Putin postane popularan prije nego što je Boris Jeljcin odstupio i postavio ga za šefa države, piše RSE. 

Razlikovali su se po mnogo čemu. Ali, dugačak je spisak uticajnih Rusa koji su ubijeni ili umrli pod mutnim okolnostima nakon što su se suprotstavili, kritikovali ili sukobili sa Putinom i Kremljom. 

Jevgenij Prigožin

Ako se potvrdi njegova smrt u avionskoj nesreći 23. avgusta, najnoviji na listi bit će Jevgenij Prigožin, dugo tajanstvena, a onda iznenada drsko, profano otvorena figura koja je stajala iza niza mračnih i štetnih preduzeća.

Od “farme trolova” koja se miješala u američke izbore do plaćeničke vojske koja se borila u Siriji i Ukrajini – gdje je bila u centru duge, krvave bitke za Bahmut – i bila aktivna u nekoliko afričkih zemalja.

Nekadašnji Putinov saveznik, Prigožin je pokrenuo neuspjelu pobunu krajem juna za koju je rekao da je bila uperena protiv čelnika ruske vojske, ali je osramotila Putina i razotkrila granice njegove kontrole, tako da je lider koji se predstavljao jakim i pouzdanim zaštitnikom naroda izgledao slab.

Ovo su neki od istaknutih ljudi koji su umrli nasilnom ili sumnjivom smrću otkako je Putin došao na vlast prije 24 godine.

Ovdje nisu prikazani oni koji su preživjeli, poput bivšeg vojnog obavještajca Sergeja Skripalja i zatočenog neprijatelja Kremlja Alekseja Navaljnog, koji krivi Putina i Federalnu službu bezbjednosti za njegovo skoro smrtonosno trovanje nervnim agensom za oružje u avgustu 2020. godine

Sergej Jušenkov

Veteran političar i vođa antikremljanske partije Liberalna Rusija, ubijen je ispred svog doma u Moskvi 17. aprila 2003.

Sergej Jušenkov je bio na čelu inicijative liberalnih poslanika da istraže moguću umiješanost Federalne službe bezbjednosti (FSB) u seriju smrtonosnih bombaških napada na stanove 1999.

Za bombaške napade, u kojima je poginulo oko 300 ljudi, okrivljeni su čečenski militanti i Moskva je to iskoristila kao izgovor za pokretanje Drugog čečenskog rata.

Ana Politikovskaja

Jedna od najistaknutijih ruskih novinara i uporni hroničar kršenja prava u Čečeniji, Ana Politkovskaja je ubijena 7. oktobar 2006. u zgradi u kojoj je stanovala.

Dvojica muškaraca osuđena su na doživotni zatvor, a trojica na duge zatvorske kazne 2014. godine zbog umiješanosti, ali rođaci, kolege i zapadne vlade sumnjaju da ruske vlasti nikada neće otkriti ili kazniti nalogodavce njenog ubistva jer bi detaljna istraga također dovela do krugova bliskih Putinu ili rukovodstva Čečenije koje podržava Kremlj.

Aleksandar Litvinjenko

Aleksandar Litvinjenko, bivši ruski agent bezbjednosti umro je u Londonu 23. novembra 2006. nakon trovanja radioaktivnim polonijumom-210.

Litvinjenko je pobjegao u Britaniju 2000. godine nakon što je optužio Federalnu službu bezbednosti (FSB) za zavjeru da ubije oligarha Borisa Berezovskog.

Kasnije je bio koautor knjige u kojoj je agencija okrivljena za bombaške napade na stambene zgrade 1999. godine.

Britanska istraga je otkrila da je Litvinjenko pio čaj sa polonijumom tokom sastanka u jednom londonskom hotelu nekoliko sedmica ranije sa Rusima Andrejem Lugovim i Dmitrijem Kovtunom.

Moskva je odbila da ih izruči. Sjedinjene Države su 2017. stavile oba na crnu listu prema Magnicki zakonu.

Natalija Estemirova

Tijelo poznate aktivistkinje za ljudska prava Natalije Estemirove pronađeno je u Ingušetiji 16. jul 2009, sa ranama od metaka u glavi i na grudima, nekoliko sati nakon otmice u blizini njene kuće u glavnom gradu Čečenije, Grozni.

Natalija Estemirova je istraživala stotine navodnih kršenja prava u Čečeniji, uključujući kidnapovanja i ubistva. Grupa za prava za koju je radila, Memorijal, saopštila je da je početna istraga ukazala na moguću umiješanost lokalnih policajaca.

Šef Memorijala Oleg Orlov kasnije je tužen za klevetu nakon što je optužio Ramzana Kadirova, čečenskog lidera koji podržava Kremlj, da je orkestrirao ubistvo Estemirove, ali je na kraju oslobođen.

Sergej Magnicki

Advokat uzbunjivač, koji je optužio ruske zvaničnike za poresku prevaru od 230 miliona dolara, umro je 16. novembar 2009, godinu dana nakon što je bio u zatvoru po sličnim optužbama.

Sergej Magnitcki je patio od pankreatitisa i u pritvoru mu je uskraćena medicinska pomoć.

 Aktivisti za ljudska prava su naveli da su zatvorski uslovi bili jednaki mučenju. I sam Savet Kremlja za ljudska prava je saopštio da je Magnicki bio teško pretučen prije smrti.

Sjedinjene Države su 2012. godine usvojile zakon Magnicki na čijem su udaru ruski državljani umiješani u kršenje prava, zbog čega im se uskraćuju vize i zamrzava imovina.

Druge zapadne zemlje su slijedile taj primjer. U julu 2013. ruski sud proglasio je Magnickog krivim za utaju poreza u posthumnom suđenju bez presedana.

Boris Njemcov

Reformistički bivši regionalni guverner i zamenik ruskog premijera, koji je bio politička zvezda u usponu 1990-ih, ali je postao jedan od najglasnijih Putinovih protivnika.

Boris Njemcov je ubijen u gangsterskom stilu 27. februara 2015. na mostu u blizini Kremlja, u 55. godini.

Liberalni poslanik na početku Putinovog predsjedničkog mandata, Njemcov je bio jedan od lidera protesta protiv neregularnih parlamentarnih izbora i Putinovog povratka na mjesto predsjednika 2012.

On se odlučno protivio agresiji Rusije na Ukrajinu 2014, nazivajući je “odvratnom”, “drskom” i “štetnom za Rusiju”.

U vrijeme ubistva, Njemcov je sa saradnicima pripremao izvještaj u kojem su detaljno navedeni dokazi o razmjerama miješanja Moskve u susjednu zemlju, piše Radio Slobodna Evropa.

(Sead M.)