Okidač za eskalaciju bila je kazna od 140 miliona dolara koju je EU izrekla Muskovoj platformi X, a sukob je dodatno učvršćen u novoj Strategiji nacionalne sigurnosti SAD-a, u kojoj se Evropa prvi put opisuje kao „geopolitički suparnik“, piše Axios.

Evropska unija kaznila je platformu X nakon što su regulatori utvrdili da je obmanjivala korisnike, skrivala ključne informacije o oglašavanju i blokirala pristup istraživačima javnim podacima.

Musk je na kaznu reagovao žestoko, optuživši EU za „gušenje slobode govora“ i „birokratsku tiraniju“, nakon čega je pokrenuo kampanju pod hashtagom #UkiniteEU, oko koje su se okupili lideri evropske krajnje desnice i milioni njegovih sljedbenika.

Poljski ministar vanjskih poslova Radoslaw Sikorski nije štedio riječi: „Idi na Mars. Tamo nema cenzure nacističkih pozdrava.“

Visoki američki zvaničnici ubrzo su se uključili u raspravu. Državni sekretar SAD-a Marco Rubio kaznu je nazvao „napadom na sve američke tehnološke platforme i američki narod“.

Potpredsjednik J.D. Vance, poznat kao najtvrđi euroskeptik u Trumpovoj administraciji, odluku EU-a opisao je kao „smeće“ i posljedicu odbijanja X-a da pristane na „cenzuru“. Senator Ted Cruz otišao je najdalje, pozvavši Trumpa da uvede sankcije Evropskoj uniji „dok se ova sramota ne poništi“, što predstavlja nivo eskalacije koji se obično primjenjuje samo na američke protivnike.

Svađa oko platforme X dio je šireg svjetonazora sadržanog u Trumpovoj novoj Strategiji nacionalne sigurnosti, koja EU optužuje za „regulatorno gušenje“ i „subverziju demokratskih procesa“. Ključna tačka razdora su migracije.

Bijela kuća tvrdi da je EU „otvaranjem granica“ potaknula demografske promjene, dok istovremeno „ušutkava“ kritičare. Musk i Vance, koji su ove argumente ranije iznijeli na Minhenske sigurnosne konferencije, otvoreno podržavaju krajnje desne evropske stranke, uključujući njemački AfD.

Trumpova strategija poziva na „njegovanje otpora“ unutar država članica EU kao odgovor na navodno „civilizacijsko brisanje“ Evrope.

Predsjednik Evropskog vijeća Antonio Costa upozorio je: „Evropljani ne dijele istu viziju sa Amerikancima. To je prirodno. Ono što ne možemo prihvatiti jeste prijetnja uplitanja u evropski demokratski život.“

Bivši visoki predstavnik EU Josep Borrell bio je znatno direktniji: „To je objava političkog rata EU-u. Trump želi bijelu Evropu podijeljenu na nacije, podređenu njegovim zahtjevima i političkim interesima. Vrijeme je da prestanemo glumiti da nije naš protivnik.“

Strategija takođe postavlja pitanje pouzdanosti pojedinih članica EU u NATO-u, tvrdeći da demografske promjene utiču na stratešku koherentnost saveza.

Najžešći odgovor EU do sada: „Nisu u pitanju vrijednosti, već američki interesi“
Evropski povjerenik za odbranu Andrius Kubilius iznio je najoštriji odgovor na američku strategiju do sada, tvrdeći da SAD pokreću geopolitičku igru s ciljem sprečavanja EU da postane jedinstvena sila.

U tekstu objavljenom nekoliko dana nakon što je Washington predstavio novi sigurnosni dokument, Kubilius je napisao da navodna zabrinutost SAD-a za evropsku kulturu i identitet zapravo prikriva „hladnu geopolitičku logiku“, piše Politico.

„Jedinstvo EU-a nije u interesu SAD-a“, zaključio je.

U velikom intervjuu za Politico, Trump je dodatno zaoštrio ton, optuživši evropske čelnike da su „slabi“ i dodavši da „Evropa propada“.

Kremlj je s oduševljenjem dočekao sukob Washingtona i Bruxellesa. Glasnogovornik Dmitrij Peskov izjavio je da su „promjene koje vidimo uglavnom u skladu s ruskom vizijom“.

Bijela kuća i Kremlj tako se nalaze na istoj strani u skepticizmu prema evropskoj moći i utjecaju.

Događaji proteklih dana označili su jedan od najdubljih potresa poslijeratnog poretka. A za Evropu se ovaj sukob dešava u najgorem trenutku.

Lideri Francuske, Njemačke i Ujedinjenog Kraljevstva sastali su se jučer u Londonu s predsjednikom Ukrajine Volodimirom Zelenskijem, strahujući da će Trump pokušati nametnuti mirovni sporazum pod uvjetima koje Evropa ne može prihvatiti.

Odbacivanje evropskih „nerealnih očekivanja“ od strane Bijele kuće samo je produbilo strah da će kontinent biti gurnut na marginu u pregovorima o vlastitoj sigurnosti.