Nakon što su proučili 30-metarski jezgro sedimenata izvađen s dna ove kraške jame, naučnici su otkrili da su se tropske ciklone povećavale po učestalosti tokom posljednjih 5.700 godina. Ovaj trend ne samo da će se nastaviti – već će dostići vrhunac pod uticajem klimatskih promjena.

„Identificirano je ukupno 694 sloja događaja. Oni pokazuju jasan regionalni trend povećanja olujnosti u jugozapadnom Karipskom moru, što odgovara orbitalno uslovljenom pomjeranju Intertropske konvergentne zone“, piše tim koji predvodi geonaučnik Dominik Schmitt sa Goethe Univerziteta u Frankfurtu, piše Science Alert.

„Ekstrapolacija za 21. vijek sugeriše na bezpresedan porast učestalosti tropskih ciklona, koji se može pripisati zagrijavanju uzrokovanom industrijskim dobom.“

Velika plava rupa u Belizeu popularna je destinacija za ronioce, a svjetsku slavu je stekla zahvaljujući okeanografu Jacquesu Cousteauu prije više od 50 godina. Sa dubinom od 124 metra, ova rupa se vertikalno spušta u morsko dno, a njen gornji dio predstavlja utočište za morski život koji traži zaklon od promjenjivih vremenskih uslova u okeanu.

Ova „udobnost“ ima i drugu stranu – svaki sediment koji se unese unutra vjerovatno će tu i ostati. Slojevi minerala koji se talože jedan iznad drugog na dnu rupe predstavljaju odličan hronološki zapis prošlosti, bilježeći velike događaje poput ciklona koji uzburkaju more i unesu novi materijal.

„Zbog jedinstvenih uslova u Velikoj plavoj rupi – uključujući vodu bez kiseonika pri dnu i višeslojne vodenaste slojeve – fini morski sedimenti mogli su se taložiti uglavnom bez smetnji“, objašnjava Schmitt.

„Unutar jezgra sedimenata izgledaju poput godova na drvetu, sa godišnjim slojevima koji se razlikuju po boji – od sivozelene do svijetlozelene, u zavisnosti od organskog sadržaja.“

Vađenje uzorka jezgra je osjetljiv postupak koji uključuje bušenje morskog dna i pažljivo uklanjanje dugog, vertikalnog, cilindričnog dijela slojeva.

Analiza tog jezgra uključuje identifikaciju koji su slojevi nastali kojim procesima. Nasilni događaji poput ciklona ostavljaju slojeve sa većim zrncima sedimenta nego što to čine mirniji okeanski procesi, pa se radi o pažljivom pregledavanju jezgra i prepoznavanju tih zrnastijih, drugačije obojenih slojeva koje su cikloni ostavili.

„Ti tzv. ‘tempestiti’ se jasno razlikuju od sivozelenih slojeva mirnih vremenskih uslova po veličini zrna, sastavu i boji, koja varira od bež do bijele“, kaže Schmitt.

Velika plava rupa je prvobitno bila krečnjačka pećina ispod površine, na što i danas ukazuju veliki stalaktiti u njenim dubinama. Pretvorila se u krašku jamu tokom posljednjeg ledenog doba, kada se strop urušio, a šupljina se potom ispunila vodom i postala bogat morski ekosistem kakav je danas.

Tim naučnika pažljivo je proučavao jezgro koje obuhvata posljednjih 5.700 godina. Tokom tog vremenskog perioda identificirali su 694 „sloja događaja“ koje su povezali s tropskim ciklonama. Na osnovu tih podataka uspjeli su rekonstruisati kako se učestalost ciklona mijenjala kroz vrijeme.

Jezgro je pokazalo stabilan trend porasta aktivnosti ciklona tokom posljednjih 5.700 godina.

„Ključni faktor bio je pomjeranje ekvatorijalne zone niskog pritiska prema jugu“, kaže Schmitt. „Poznata kao Intertropska konvergentna zona, ova zona utiče na lokaciju glavnih područja formiranja oluja u Atlantiku i određuje kako se tropske oluje i uragani kreću i gdje će se iskrcati u Karibima.“

Međutim, zabilježene su i kraće oscilacije u učestalosti ciklona koje se, prema naučnicima, mogu povezati sa toplijim i hladnijim periodima u klimatskoj istoriji Zemlje – sa većom učestalošću u toplijim razdobljima.

Na osnovu ovih trendova, mogli bismo se suočiti s nezapamćenim porastom aktivnosti tropskih ciklona. U posljednjih 20 godina zabilježeno je devet takvih događaja u regiji – što ne odgovara uobičajenim, prirodnim klimatskim oscilacijama.

„Naši rezultati sugerišu da bi oko 45 tropskih oluja i uragana moglo preći preko ovog područja samo u ovom vijeku“, kaže biosedimentolog Eberhard Gischler sa Goethe Univerziteta u Frankfurtu. „To bi daleko premašilo prirodne varijacije u posljednjih nekoliko milenija.“