Švedski premijer Ulf Kristerson je u intervjuu za Fajnenšel tajms rekao da će vojno pojačanje Gotlanda, strateški najvažnijeg ostrva u regionu, biti prva tema o kojoj će se razgovarati sa NATO partnerima.

Švedska se prošle nedelje pridružila Severnoatlantskom savezu, zvanično napustivši politiku neutralnosti koja je trajala više od dva vijeka.

Zauzimanje Gotlanda bi omogućilo Moskvi da kontroliše vazdušni prostor iznad Baltičkog mora i da rasporedi trupe na ostrvu.

Gotland je samo oko 300 kilometara od Kalinjingrada, ruske eksklave između Poljske i Litvanije na Baltičkom moru.

Ostrvo Gotland se često naziva "džinovskim nosačem aviona" zbog njegovog centralnog položaja na Baltiku. Kontrola Gotlanda mogla bi da igra odlučujuću ulogu u odbrani Estonije, Letonije, Litvanije, Finske i Poljske od ruskog napada.

"U nizu ratnih igara koje su Sjedinjene Američke Države i NATO vodili nakon ruske aneksije Krima 2014. godine kako bi se pripremili za odbranu Baltika, Gotland je imao centralnu ulogu. Ova centralna uloga je dodatno naglašena sposobnošću Rusije da stvori 'mehur' kapaciteta, koji bi nad Kalinjingradom uskratio pristup regionu. Švedska vlada je procenila da bi Rusija mogla biti zainteresovana za raspoređivanje sistema PVO na teritoriji Švedske, posebno na Gotlandu", ističe Ana Vislander, direktorka za Severna Evropa u istraživačkom centru Atlantskog saveta.

Gotland je demilitarizovan 2005. godine, u periodu posle hladnog rata koji je obilježen mirom i saradnjom u regionu.

Poslije ruske aneksije Krima 2014. godine, demilitarizovani status ubrzo je postao bezbjednosni izazov za Švedsku, pa su švedske vlasti odlučile da ponovo uvedu vojne trupe na ostrvo. Na Gotlandu je 2018. godine formiran novi puk koji uključuje oko četiri stotine stalno raspoređenih vojnika, mehanizovani bataljon sa oklopnim vozilima CV90 i tenkovima Leopard 2, kao i amfibijsku jedinicu.

Nakon Putinove invazije na Ukrajinu, švedska vlada je uložila 1,6 milijardi švedskih kruna (oko 143 miliona evra) u jačanje vojne infrastrukture na Gotlandu, a 2023. godine, u saradnji sa NATO-om, švedske oružane snage su održale najveću vojnu vežbu na ostrvo u posljednje dvije decenije.

Kristerson je priznao da je Švedska do sada imala "malo" vojno prisustvo na Gotlandu, što su drugi lideri NATO-a redovno navodili kao kritičnu ranjivost za odbranu sjevernoatlantske alijanse.

"Postoji dosta stvari, u smislu korištenja naših resursa, na koje možemo najviše da se fokusiramo. Očigledan kandidat je bilo kakve veze sa Baltičkim morem. To se odnosi na prisustvo na Gotlandu, ali i nadzor, u smislu podmornice. sposobnosti", rekao je Kristerson.

Odbrana baltičkih država značajno je ojačana ulaskom Švedske u NATO, jer Alijansa sada ima na raspolaganju ostrvo Gotland, pored sadašnjeg kopnenog puta iz Poljske preko koridora Suvalki, tzv. NATO-ova Ahilova peta, koja je stisnuta između Kalinjingrada i Belorusije.

"Članstvo Gotlanda i Švedske u NATO mjenja cijelu računicu. To znači da bi se strateška kontrola nad Baltičkim morem vratila u ruke NATO-a. To je pitanje koje Rusija veoma dobro razumije", rekao je letonski ministar spoljnih poslova Krišjanis Karinš.

Švedska je već objavila planove da pošalje borbeni bataljon u Letoniju, koja se nalazi samo 200 kilometara od Gotlanda.

(Erna H.)