Bolje spriječiti nego liječiti: Koliko često se treba ići na sistematske preglede
Po preporuci Svjetske zdravstvene organizacije preventivni zdravstveni pregledi bi se trebali provoditi jednom godišnje ili barem svake dvije godine. Prijelomna dob za odlazak na sistematski pregled ne postoji.
Sadržaji sistematskog pregleda mogu biti različiti, te se mogu proširivati pretragama ovisno o samom pacijentu. Najčešće obuhvaćaju:
laboratorijske pretrage krvi (kompletnu krvnu sliku, šećer u krvi, kreatinin, ureju, mokraćnu kiselinu, lipide, bilirubin, jetrene enzime, Na, K, Cl), analizu urina, pretragu stolice na prisustvo krvi, hormoni, tumorski markeri, klinički pregled interniste, EKG, ispitivanje plućne funkcije, ultrazvučni pregled abdomena, PSA i ultrazvuk prostate, ultrazvuk dojki i mamografija, psihološka anketna obrada izloženosti stresu...
S obzirom na dob, spol, obiteljsku anamnezu, kao i ranije bolesti, indiciraju se dodatne pretrage. Posebna pažnja posvećuje se bolestima srca i krvnih žila, bolestima metabolizma i malignih bolesti. S godinama povećava se učestalost nekih bolesti poput arterijske hipertenzije, šećerne bolesti, prekomjerne tjelesne težine i povišenih masnoća u krvi koje dovode do oštećenja krvnih žila, moždanog udara, srčanog infarkta i zatajivanja srca. Nezdrav način života, nepravilna prehrana, stres, pušenje i nedovoljna tjelesna aktivnost smatraju se faktorima rizika za nastanak ovih oboljenja. Nerijetko se faktori rizika, inače latentno prisutni mjesecima i godinama, otkrivaju upravo prilikom sistematskog pregleda.
Posebno se ističe uloga redovitih sistematskih pregleda u otkrivanju malignih bolesti probirom poput određivanja razine PSA u muškaraca starijih od 45 god, pregledom i UZV dojke u svih žena reproduktivne dobi, te mamografije u onih iznad 40 god, određivanje krvi u stolici u svih osoba starijih od 50 god. Uspjeh liječenja i prognoza malignih bolesti u velikoj mjeri ovise o pravodobnom otkrivanju bolesti.
Pregled očiju je u 40-tim važan ne samo zbog kvalitete vida nego i zbog pojave glaukoma (povišenog očnog tlaka), koji ukoliko se zanemari može dovesti do slijepoće.
Kontrola štitnjače svakako se preporučuje, posebno ženama, s obzirom da je ona ta koja upravlja mnogim procesima u organizmu, a čija disfunkcija može dovesti do brojnih zdravstvenih tegoba.
Sa 50 god. svima se preporuča učiniti kolonoskopiju, a posebno kod onih čiji članovi porodice bolovali od kolorektalnog karcinoma.
Zdrav način života i periodički sistematski pregledi danas upravo odražavaju praktični smisao narodne poslovice: Bolje spriječiti nego liječiti.